Casus: Het energieslurpende beeldkanon – deel 1

Oudere huishoudelijke apparaten verbruiken al snel meer stroom dan nieuwere, in hoeverre is investeren in een nieuw, energiezuiniger apparaat voor lager energieverbruik een goede manier om je CO2 voetafdruk te minderen?

Iets meer dan een jaar terug kochten wij via Marktplaats een tweedehands Panasonic plasma televisie voor €175. Oorspronkelijk aangetrokken door de prijs/beeldkwaliteit, en ervan overtuigd dat het aantal uren in gebruik beperkt zou blijven, was deze in de buurt aangeboden tweedehands televisie in mijn ogen een slimme (tijdelijke) aankoop. Inmiddels speel ik met de vraag of investeren in een zuiniger LED toestel de energie waard is, de Panasonic verstookt namelijk zo’n 200W.Volgens de specificaties moet dit 122W typisch verbruik zijn, maar op mijn digitale stroommeter lag het typisch verbruik hoger, ondanks mijn gebruik van de eco-setting.

Als wij onze plasmatelevisie vervangen voor een zuiniger LED televisie die slechts 60W verstookt, dan besparen we per gekeken uur 140W aan stroom, en dat klinkt fors. Nu mogen wij graag een filmpje kijken, en daarnaast (ik) graag een spelletje spelen, dus laat mij inschatten dat de televisie zeker 750 uur per jaar aan staat (= 50 weken per jaar, 5 dagen per week 3 uur lang). ¹Hier past een uitgebreidere uitwerking van een typisch aantal tv-uren in een huishouden, voor nu zie ook: https://www.nrc.nl/nieuws/2016/03/24/ons-mediagebruik-verandert-niet-zo-snel-1601932-a863772. Grofweg verbruik ik met mijn kijkgedrag 750 uur * 200 W = 150 kilowattuur (kWh) per jaar. In het geval van de LED televisie kom ik uit op slechts 45 kWh voor dezelfde periode. Wat is in deze gevallen de ‘carbon footprint’ van de televisies?Voor de uitstootberekening maak ik gebruik van deze lijst met uitstootcijfers per type energiebron. Hierbij heb ik, waar mogelijk, de meest ruime LCA definitie gehanteerd van de CO2 impact – dus nog een stap verder dan de Well-to-Wheel berekening (zie dezelfde webpagina). Onze aanbieder Greenchoice levert ons een mix van biomassa en windenergie, waarvan de exacte verhouding onbekend, dus voor hier hanteer ik 50/50.

Energiebron	Panasonic Plasma (200W/150kWh)	LED LCD (60W/36kWh)	Verschil (140W/105kWh)
50% biomassa (75g) / 50% windenergie (12g) (≈ 44g CO2/kWh)	6.600g	1.580g	4.620g
Onbekende bron (413g CO2/kWh)	61.950g	14.870g	43.360g
100% Grijze energie (649g CO2/kWh)	97.350g	23.360g	68.140g
100% Eigen zonnepanelen (~72g CO2/kWh)	10.800g	2.590g	7.560g

 

In ons huishouden verbruiken we naar boven afgerond 1500 kWh en 900m³ gas, en daarmee doen we het volgens de cijfers van Greenchoice oké (gas) tot goed (elektriciteit). Op die hoeveelheden is 105kWh verschil per jaar best een fatsoenlijk aandeel. (‘s Avonds wat apparaten uitzetten levert al snel bijna hetzelfde op.)

Levensloop

Waar de berekening nog niet rekening mee houdt is dat een nieuwe televisie aanschaffen uiteraard met zich meebrengt dat deze geproduceerd en getransporteerd moet worden, met alle bijkomstige uitstoot. Daarbij zou de plasma – mits werkend – vermoedelijk elders nog enkele jaren doorbrengen in een huiskamer, of wanneer onverkoopbaar, naar de vuilstort moeten. In het eerste geval wisselt de televisie van thuis, en schat ik voorzichtig in dat iemand misschien wel 20 tot 30 km rijdt om deze op te halen.Die kilometers zijn snel gemaakt. Rijden de kopers vanuit een adres in hartje Leidsche Rijn/Vleuten op en neer, dan tikken ze al bijna die 20km aan. Een ritje naar buurgemeentes als Zeist of Bunnik maakt 30km of meer ook binnen bereik. Een snelle berekening met onze eigen auto als uitgangspunt (165g CO2/km) resulteert dan in ongeveer 3.3 tot 5kg CO2 uitstoot voor de brandstof van die rit alleen. Neem ik het tweede scenario als uitgangspunt, dan is de verwerking bij het afvalscheidingsstation van het apparaat opnieuw een flinke bron van energieverbruik en uitstoot. Niet te vergeten dat de plasticsoep op dat moment ook weer een beetje groeit.Natuurlijk was dit op het moment van productie van het apparaat al onoverkomelijk, maar hoe langer wij met een apparaat doen, hoe minder vaak wij weer een exemplaar naar de vuilstort hoeven brengen. Fijne bijkomstigheid is ook dat hoe langer wij met een onzuinig apparaat doen, hoe schoner de stroom wordt, en hoe meer tijd de recyclingindustrie heeft zich te verder te ontwikkelen.

De berekening van de milieuimpact van een product gedurende zijn hele bestaan heet een life-cycle assessment. Dit is onder andere waarom zonnepanelen in het Britse rapport uit 2013 zo wonderlijk ‘slecht’ scoren ten opzichte van windenergie.²https://www.parliament.uk/documents/post/postpn_383-carbon-footprint-electricity-generation.pdf

In deel 2 van deze post wil ik nog wat ingaan op hoe de productie-impact van een televisie, en zijn weg naar het hiernamaals het energie- en uitstootplaatje verder beïnvloed. Voor nu concludeer ik alvast: Ben je op zoek naar het verkleinen van je ecologische voetafdruk is eenvoudigweg langer doen met je apparatuur absoluut je eerste overweging waard.

In perspectief

• Onder aan de streep is een jaar lang een onzuinige plasmatelevisie gebruiken op 100% grijze stroom gelijk aan de uitstoot van 2kg van het ‘schoonste’ Nederlandse rundergehakt. Doe je die berekening met groene stroom (50/50 biomassa en windenergie), en dit wordt 150g ‘schoon’ rundergehakt. Dat staat gelijk aan één kleine hamburger, zonder kaas of bacon.³“De impact van rundvlees op klimaatverandering is ongeveer 31.6kg CO2eq/kg”, uit rapport door Blonk Consultants ter verantwoording van ‘Week zonder vlees campagne’ 2019
• Slechts een autorit van 28km om een zuiniger televisiemodel -nieuw of tweedehands- op te halen staat qua uitstoot (met onze Suzuki SX4 op benzine) al gelijk aan de complete bezuiniging aan uitstoot van het nieuwere 60W toestel van één jaar gebruik (op groene stroom).
• Barbecue een keertje vegetarisch, beperk je tot een varkens/kipsaté’tje of twee, en je compenseert zo weer twee tot drie jaar verbruik van je energieslurpende beeldkanon.
• In de koudere wintermaanden wordt er meer naar de tv gekeken, wat betekent dat de televisie ook een beetje meeverwarmt. Al is dit geen goed argument voor een individueel apparaat (het is inefficiente warmteproductie) telt het wel degelijk aan als alle apparaten in huis worden meegerekend. Dat telt dubbel zo zwaar als de stroom die daarvoor gebruikt wordt vele malen schoner is dan het aardgas waarmee een HR ketel verwarmt. De napkin-calculation blijf ik nog even schuldig.
• Dit deel negeert nog geheel de productie en afvalverwerkingsimpact van de nieuwe respectievelijk oude televisie, zie daarvoor deel 2. Hoe zeer het meenemen van de productie en afbraak van het product nog invloed kan hebben op de eco-voetafdruk is goed zichtbaar bij de LCA van zonnepanelen, die door de immense impact van het productieproces plots even ‘zuinig’ zijn als het verbranden van biomassa.

---